Θα έχετε ίσως ακούσει να μιλάνε για την υπερλίπανση όσοι φτιάχνουν τα δικά τους σαπούνια. Αν αναρωτιέστε τι είναι αυτό, πώς γίνεται και τι σκοπό έχει ήρθατε στο σωστό μέρος για να μάθετε.
Πριν σας εξηγήσω τί είναι η υπερλίπανση θα πρέπει να σας μιλήσω για την τιμή σαπωνοποίησης. Η τιμή σαπωνοποίησης λοιπόν είναι ένας αριθμός που μας δείχνει πόσα γραμμάρια καυστικής σόδας χρειαζόμαστε για να αντιδράσουν πλήρως με ένα γραμμάριο λάδι. Κάθε λάδι έχει διαφορετική τιμή σαπωνοποίησης, την οποία ευτυχώς δεν χρειάζεται να μάθουμε απέξω γιατί αφενός μεν υπάρχουν πίνακες στο ίντερνετ που μας τις λένε, αφετέρου αν θέλουμε να φτιάξουμε μια συνταγή για σπιτικό σαπούνι υπάρχουν εξαιρετικά εργαλεία εκεί έξω (the truth is out there φάση), που υπολογίζουν αυτομάτως πόση σόδα χρειαζόμαστε ανάλογα με τα λάδια που θα χρησιμοποιήσουμε. Λέγονται soap calculators και για να σας προλάβω, ναι, έχω φτιάξει βίντεο που εξηγώ ακριβώς πώς χρησιμοποιούνται και το βρίσκετε κάνοντας κλικ εδώ.
Ορισμένες φορές λοιπόν, για να μην πω πάντοτε, επιλέγουμε να βάλουμε κατά τι λίγο περισσότερο λάδι στην συνταγή μας από αυτό που χρειάζεται. Κι όταν λέω λίγο εννοώ πολύ λίγο. Της τάξεως του 5%. Αν δηλαδή έχω κανονικά 100 γραμμάρια λάδια, τότε θα υπολογίσω την καυστική σόδα για τα 100 γραμμάρια, αλλά στην πραγματικότητα θα βάλω 5 γραμμάρια λάδι παραπάνω. Δηλαδή 105 γραμμάρια σύνολο. Αυτό το παραπάνω λάδι που βάζω λέγεται υπερλίπανση. Σαφώς και δεν θα αντιδράσει αυτό το λάδι με την σόδα. Θα μείνει ελέυθερο στην μάζα του σαπουνιού μου.
Γιατί όμως να το κάνω αυτό;
Για δύο λόγους. Αρχικά επειδή άνθρωποι είμαστε και ποτέ δεν μπορούμε να μετρήσουμε με ακρίβεια ρομπότ τα υλικά μας, όλο και κάποιο υλικό θα μας πέσει λιγότερο ή περισσότερο. Από τον φόβο λοιπόν μην μας πέσει λίγο παραπάνω σόδα και το σαπούνι μας βγει καυστικό -και άρα ακατάλληλο για χρήση- βάζουμε το παραπάνω λάδι. Ο δεύτερος λόγος είναι γιατί με αυτό τον τρόπο μπορούμε να διατηρήσουμε τις καλλυντικές ιδιότητες των λαδιών μας και να φτιάξουμε ένα σαπούνι που περιποιείται ενώ καθαρίζει.
Με ποιόν τρόπο εφαρμόζουμε την υπερλίπανση;
Πάλι με δύο τρόπους. Είτε "γιούρια" από την αρχή βάζουμε το επιπλέον λάδι κι ό,τι περισσέψει. Είτε ζυγίζουμε ακριβώς τα λάδια μας με την σόδα και ξεκινάμε το ανακάτεμα. Μόλις πάει το μείγμα να φτάσει σε μεσαίο ίχνος προσθέτουμε το επιπλέον λάδι και συνεχίζουμε το ανακάτεμα. Η δεύτερη μέθοδος συνήθως εφαρμόζεται όταν ο σαπωνοποιός θέλει να εκμεταλλευτεί τις ιδιότητες ενός συγκεκριμένου λαδιού (ή βουτύρου). Για παράδειγμα, το βούτυρο μάνγκο χρησιμοποιείται πολλές φορές για υπερλίπανση. Όταν λοιπόν η σαπουνόμαζα έχει ξεκινήσει να κάνει ίχνος είμαστε σίγουροι ότι αντίστοιχα έχει ξεκινήσει να αντιδρά η σόδα με τα λάδια και ξέρουμε ότι το βούτυρο μάνγκο που θα βάλουμε ως υπερλίπανση, κατά μεγάλο μέρος, δεν θα αντιδράσει με την σόδα.
Ποιά είναι τα μειονεκτήματα της υπερλίπανσης;
Αρχικά το γεγονός ότι έχουμε λάδι που δεν έχει αντιδράσει σημαίνει ότι κινδυνεύουμε από οξείδωση. Σε βάθος χρόνου, κι ειδικά αν έχουμε εφαρμόσει μεγάλο ποσοστό υπερλίπανσης, έχουμε μεγάλες πιθανότητες το σαπούνι μας να κάνει καφέ ή πορτοκαλί κηλίδες και να μυρίζει ταγκισμένο λάδι. Δεν επηρεάζει την ποιότητα του σαπουνιού, απλά είναι ενοχλητικό να έχουμε ένα σαπούνι με κηλίδες που μυρίζει άσχημα. Όπως και να έχει μια χαρά μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε. Τα άλλα δύο κακά της υπερλίπανσης είναι ότι μαλακώνει το σαπούνι και μειώνει λίγο τον αφρισμό.
Πώς αντιμετωπίζουμε τα μειονεκτήματα της υπερλίπανσης;
Χρησιμοποιούμε λάδια με μεγάλη διάρκεια ζωής (ελαιόλαδο, λάδι καρύδας, λάδι jojoba, βούτυρα, μελισσοκέρι). Αντίστοιχα αποφεύγουμε λάδια με μικρή διάρκεια (σογιέλαιο, ηλιέλαιο, καρυδέλαιο). Δεν κάνουμε παραπάνω από 5% υπερλίπανση. Αν χρειαστεί οπωσδήποτε να κάνουμε μεγάλη υπερλίπανση φροντίζουμε να χρησιμοποιήσουμε το σαπούνι μας μέσα σε έξι μήνες. Προσθέτουμε αλάτι ή γαλακτικό νάτριο στην συνταγή μας για να αυξήσουμε την σκληρότητα του σαπουνιού. Χρησιμοποιούμε αφριστικά λάδια (λάδι καρύδας, φοινικοπυρηνέλαιο).
Κι επειδή ωραία είναι όλα αυτά στην θεωρία, αποφάσισα να κάνω ένα μικρό πείραμα ώστε να δω στην πράξη πώς επηρεάζει η υπερλίπανση το σαπούνι και ποιό είναι το ιδανικό ποσοστό. Τα αποτελέσματα τα βλέπετε στο παρακάτω βίντεο. Και μην ξεχνάτε, αν σας αρέσουν τα βίντεό μου πατήστε ΕΓΓΡΑΦΗ στο κανάλι μου στο youtube για να ενημερώνεστε όταν βγάζω καινούριο βίντεο. Με βρίσκετε και στο facebook, οπότε ένα like από εσάς στην σελίδα μου θα ήταν ευπρόσδεκτο και πολύ βοηθητικό!